مانع‌تراشی آمریکا برای تمدید پیمان استارت جدید با روسیه
روسیه و آمریکا در دوره پساجنگِ سرد دچار تنش‌های متعددی بودند، اما این تنش‌ها در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورِ جنجالی آمریکا رو به تزاید گذاشته است. یکی از مهم‌ترین وجوه تقابل بین مسکو و واشنگتن به رویکرد کلی ترامپ درزمینه خروج از توافقات و پیمان‌هایِ بین‌المللی بازمی‌گردد. هرچند ترامپ تاکنون از توافقاتِ مختلفی مانند برجام، توافقِ آب و هوایی پاریس یا پیمان تجارتِ آزاد بین دو سویِ اقیانوس آرام خارج شده، اما به نظر می‌آید آنچه نگرانیِ واقعی روس‌ها را برانگیخته عزم دولت ترامپ برای خروج از توافقات و پیمان‌های کنترل تسلیحات است. در این راستا شاهد بودیم که دولت دونالد ترامپ بعد از کشاکش‌هایی که به مدت یک تا دو سال با روسیه داشت سرانجام از پیمان INF یا همان پیمان نیروهای هسته‌ای میان برد خارج شد. چون این پیمان، پیمانی بود که ابتدا بین شوروی و آمریکا و سپس روسیه و آمریکا حاکم بود و بر اساس آن، استقرارِ موشک‌های کوتاه برد و برد متوسط از ۵۰۰ تا ۵ هزار و ۵۰۰ کیلومتر در اروپا ممنوع شده بود، اما خروج واشنگتن از این پیمان در ماه اوت سال ۲۰۱۹ (مرداد ماه سال ۱۳۹۸) تأثیرات امنیتی منفی بر اروپا برجای گذاشت.
اخیراً هم شاهد بودیم که دولت واشنگتن از یک پیمانِ مهم دیگر مربوط به کنترل و نظارت بر تسلیحات یعنی پیمان آسمان‌هایِ باز خارج شد و اکنون آنچه نگرانیِ شدید روسیه را برانگیخته قصد آمریکا برای عدم تمدید پیمان تسلیحات هسته‌ای راهبردی یا همان پیمان استارت است که آخرین مورد آن در سال ۲۰۱۰ بین باراک اوباما و دیمتری مدودف، رؤسای جمهور آمریکا و روسیه در پراگ منعقد شد. طبق این پیمان دو طرف متعهد شدند که حداکثر تعداد کلاهک‌های هسته‌ای آماده خود را به ۱۵۵۰ کلاهک کاهش دهند و وسایل حمل و پرتاب نیز بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ دستگاه محدود شود. با توجه به اینکه موعد این پیمان در ماه فوریه سال ۲۰۲۱ (بهمن ماه سال ۱۳۹۹) به پایان می‌رسد مشاهده می‌شود که درخواست‌ها برای تمدید آن به ویژه از جانب روسیه مکرراً تکرار شده است؛ درحالی‌که مقامات دولت ترامپ به خصوص افراد تندرویی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق کاخ سفید به شدت هوادار خروج از این پیمان مهم تسلیحاتی بودند. در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها عملاً با مطرح کردن شروطی که تحققِ آن‌ها بسیار دشوار است قصد دارند این پیمانِ مهم تسلیحاتی را تمدید نکنند. باید در نظر داشت که آخرین دور مذاکرات بین آمریکا و روسیه روز دوم تیر ماه سال ۱۳۹۹ در وین صورت گرفت و قرار بود گفت‌وگوهای دو روزهای باشد اما عملاً یک روز بیشتر به طول نینجامید. در واقع با توجه به اختلافات عمیق بین طرفین این مذاکرات دو روزه در همان روز نخست خاتمه پیدا کرد. مواضعی که دو طرف در روزهای بعد اتخاذ کردند بیانگر آن است که اختلافات عمیقی بین مسکو و واشنگتن درزمینه تمدید پیمان کنترل تسلیحات هسته‌ای راهبردی وجود دارد. آمریکایی‌ها دو شرط برای تمدید این پیمان مطرح کرده‌اند که «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا این شروط را از سال ۲۰۱۹ تاکنون چندین بار تکرار کرده است.
- نخستین شرط این است که کشور چین باید به مذاکرات درزمیه کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای راهبردی بپیوندد. این در حالی است که چینی‌ها با این مسئله کاملاً مخالف‌اند و استدلالِ پکن این است که آن‌ها هنوز راه درازی برای رسیدن به هم‌پایگی هسته‌ای با آمریکا و روسیه دارند و در این مرحله هنوز در حالِ ایجاد و گسترش زرادخانه هسته‌ای‌شان هستند. لذا اینکه بخواهند در مذاکراتِ کاهش تسلیحات هسته‌ای وارد شوند صحیح نیست. طبق آمار چین چیزی حدود ۳۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد در حالیکه آمریکا و روسیه هرکدام حداقل حدود ۱۵۰۰ کلاهک عملیاتیِ آماده دارند.
- شرط دوم این است که روسیه باید اقدامات خود را درزمینه توسعه و استقرارِ انواع تسلیحات فراصوت که در حال گسترش عملیاتی آن‌ها است، متوقف کند. درخواستی که با مخالفت شدید روسیه مواجه شده است. تسلیحات فراصوت به آن دسته از موشک‌ها اعم از کروز یا بالستیک گفته می‌شود که سرعت آن‌ها بیش از ۵ برابر سرعت صوت باشد.
درنهایت باید توجه داشت که اگر دونالد ترامپ در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ بار دیگر به ریاست جمهوری برسد با توجه به فرآیند کنونی می‌توان پیش‌بینی کرد که آمریکا در ماه فوریه سال ۲۰۲۱ از تمدید پیمان استارت جدید خودداری کند و اگر این سناریو به وقوع بپیوندد می‌توان انتظار داشت که جهان با مسابقه تسلیحاتی جدید مواجه شود و همه محدودیت‌های هسته‌ای فعلی که فراروی آمریکا قرار دارد برداشته شود. در ضمن با توجه به توانمندی و بنیه اقتصادی ایالات‌متحده، آن‌ها تلاش خواهند کرد که هم‌زمان با بازسازی و نوسازیِ زرادخانه هسته‌ای خود، روسیه را نیز درگیر یک مسابقه تسلیحاتی بی‌سرانجام کنند با این هدف که همان بلایی را که پیش‌تر در دوره ریگان بر سر شوروی آوردند این بار نیز با یک مسابقه تسلیحاتیِ دیگر بر سر روسیه بیاورند.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح:
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :