سفر الکاظمی به واشنگتن و راهبرد آمریکا در عراق
«مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق روز سه‌شنبه (۲۸ مرداد ۱۳۹۹) در رأس یک هیئت سیاسی و اقتصادی برای تکمیل گفت‌وگوهای راهبردی بین واشنگتن و بغداد، راهی آمریکا شد. الکاظمی روز پنجشنبه (۳۰ مرداد ۱۳۹۹) در کاخ سفید با «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور تروریست آمریکا و در آخرین روز سفرش به واشنگتن با «نانسی پلوسی»، رئیس مجلس نمایندگان این کشور دیدار و گفتوگو کرد.
سفر الکاظمی به آمریکا توجه رسانه‌ها را از آن جهت به خود جلب کرد که این سفر، نخستین سفر وی به واشنگتن بود و در شرایطی این سفر را انجام داد که در داخلِ عراق نگاه‌ها معطوف به این موضوع بود که آیا در این سفر چارچوبی برای خروجِ نیروهای آمریکایی مورد بحث قرار خواهد گرفت یا خیر؟ چرا که برخی از گروه‌های عراقی از الکاظمی درخواست کرده بودند که به عنوان یک اولویت به این موضوع نگاه کند. همچنین این سفرها چه منطقه‌ای و چه فرا منطقه‌ای به عنوان یک تجربۀ سیاسی برای نخست‌وزیر عراق که در راستایِ سامان دادن به سیاستِ خارجی دولتش تلاش می‌کند نیز محسوب می‌شد.
البته اولین سفر خارجیِ مصطفی الکاظمی بعد از پست نخست‌وزیری، سفر به ایران بود که هم بعد سیاسی داشت و هم بعد اقتصادی؛ اما در مورد آمریکا این مسائل چند وجهی است؛ جدای از بحث سیاسی روابط بین آمریکا و عراق و این امر که آیندۀ این روابط با توجه به مسائلی که در ماه‌های گذشته بین دو طرف مورد بحث قرارگرفته ازجمله در ارتباط با توافقنامۀ امنیتی جدید چگونه خواهد بود، یکی از موضوعات مهم در خصوص چارچوب‌بندیِ مسئلۀ خروج نیروهای آمریکایی از عراق است. البته در این سفر آن‌گونه که ترامپ اعلام کرد آمریکایی‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند که در یک دورۀ سه ساله عمدۀ نیروهایشان را از عراق خارج کنند. در همین راستا طی چند روز گذشته نیروهای آمریکایی یک پایگاه نزدیک بغداد به عنوان التاجی را تخلیه کرده و به دولت عراق واگذار کردند و در مناطق دیگر مستقر شدند.
در واقع چشم‌انداز خروج نیروهای آمریکایی از عراق تابع دو مکانیسم است؛ نخست مصوبۀ مجلس عراق است که بر اساس آن باید نیروهای آمریکایی از عراق خارج شوند ولی این مصوبه هنوز بلاتکلیف است. مسئلۀ دوم به توافقنامۀ امنیتی بین بغداد - واشنگتن باز می‌گردد که در چارچوب همان توافقنامه‌ای است که در سال ۲۰۰۹ (سال ۱۳۸۸) بین دو کشور منعقد شد و امروز باز تعریفی از همان توافق بین عراق و آمریکا صورت گرفته است؛ بنابراین آمریکایی‌ها، هم می‌خواهند بخشی از نیروهایشان را از عراق خارج کنند و هم مایل نیستند که به طور کامل از عراق خارج شوند. به بیان دیگر کاخ سفید در پی آن است که قالب‌هایِ جدیدی از حضور نظامی نیروهایشان در عراق را ارائه دهد و پیش‌بینی می‌شود که آمریکا در یک روند طولانی‌‌تری بحث خروج نیروهایش از عراق را دنبال کند.»
همچنین بخشی از چشم‌انداز روابط آتی آمریکا و عراق بر چگونگی سامان دادن به روابط اقتصادی، سرمایه‌گذاری‌ها در عراق و مسئلۀ انرژی باز می‌گردد. شاهد بودیم که آمریکا در ۱۵، ۱۶ سال گذشته در این زمینه فعالیت‌هایی انجام داده و شرکت‌های آمریکایی در عراق فعال هستند. در بلند مدت نیز آن‌ها برای عراق برنامه‌های خاص خود را تعیین کرده‌اند و در همین قالب عراقی‌ها نیز به دنبال آن هستند که شکل تعریف شده‌تری به روابط اقتصادی با آمریکا بدهند.
موضوع دیگری که برای واشنگتن اهمیت دارد نیز نقش آمریکا در منطقه است و آمریکایی‌ها نمی‌خواهند عراق را رها کنند. آن‌ها از منظر سیاسی نیز در پی آن هستند که نقش و نفوذ برخی از کشورهای همسایۀ عراق به ویژه جمهوری اسلامی ایران را در عراق کاهش دهند. نگاه سیاسی آمریکا به عراق به این صورت است که نفوذِ خود را در عرصه‌هایِ سیاسی و فرهنگی در این کشور افزایش دهند و در این قالب از نقش بازیگران منطقه‌ای بکاهند، همچنان که ترامپ یکی از دلایل حضور نظامی آمریکا در عراق را خطرات همسایۀ شرقی این کشور یعنی ایران عنوان کرد! این در حالی است که آمریکا نتوانسته سیاستش را در این قالب به خوبی پیش ببرد که بخشی از این مسئله ناشی از نوع روابط تهران - بغداد از منظرهای تاریخی، مذهبی و فرهنگی بین دو کشور است. در عین حال عراق نمی‌تواند ایران، همسایه‌ای با طولانی‌ترین مرز دو کشور را نادیده بگیرد؛ بنابراین دور کردن ایران و عراق از یکدیگر شدنی نیست و این مزیت ایران در رابطه با عراق محسوب می‌شود.
در نهایت در خصوص آیندۀ روابط آمریکا و عراق به نظر می‌‌رسد که مصطفی الکاظمی نیم نگاهی به روابط با آمریکا و باز تعریف جدید از آن دارد. در رسانه‌ها بحث‌های زیادی به نقل از نخست‌وزیر عراق منتشر شد از جمله گفت‌و‌گوی وی با واشنگتن‌پست حائزِ بررسی است. الکاظمی در آن گفتوگو اشاره‌کرده بود که رابطۀ آمریکا و عراق یک رابطه پایدار است و حضور آمریکا در کشورش را نیز به مقابله با داعش ربط داده بود. این مواضع الکاظمی، نوع نگاه و مبانی سیاسی وی در رابطه با آمریکا را نشان می‌دهد. برخی بر این اعتقادند که آمریکایی‌ها امیدوار هستند که با حضور الکاظمی در پست نخست‌وزیری عراق این پیوندها گسترش بیشتری پیدا کند و دامنۀ انتقاد از آمریکا داخل عراق کاهش پیدا کند؛ اما در این خصوص نباید از روند تحولات بعدی عراق غافل بود؛ چرا که سال آینده (سال ۱۴۰۰) انتخابات برگزار می‌شود و شخص الکاظمی به عنوان یک دولتمرد برای آیندۀ سیاسی خود برنامه‌هایی دارد و شاید وی در فکر ایجاد گروه یا حزب سیاسی باشد. همچنین چگونگی برون رفت از بحران‌های داخلی همچون بحران‌های اجتماعی و مشکلات اقتصادی می‌تواند کلید موفقیت الکاظمی و دولت وی باشد. علاوه بر این انتخابات آمریکا در آبان ماه سال جاری (سال ۱۳۹۹) برگزار می‌شود و انتخاب دوبارۀ ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، بنابراین تحولات سیاسی پسا انتخابات آمریکا نیز می‌تواند بر روند تحولات واشنگتن - بغداد تأثیرگذار باشد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :