اهمیت تعمیق مناسبات همه جانبه با همسایگان
«ابراهیم رحیم‌پور»، معاون پیشین وزارت امور خارجه ضمن تأکید بر اهمیت نقش همسایگان در روابط خارجی کشورها، خاطرنشان کرد: «همۀ کشورها در روابط خارجی‌شان شرایط متفاوتی را برای همسایگانشان نسبت به غیر همسایگان در نظر می‌گیرند، به خصوص برای کشورهایی که مستقل هستند و به قدرت‌های منطقه و یا فرا منطقه‌ای وابستگی ندارند، این موضوع اهمیت بیشتری دارد.» وی با اشاره به مرزهای مشترک ایران با ۱۵ کشور و همسایگی با ۱۳ کشور مسلمان که در چهار کشور از میان آن‌ها اکثریت شیعیان هستند، گفت: «می‌توان از این ظرفیت همسایگی بهره برد و هم می‌توان مشکل بزرگی در رابطه با آن‌ها ایجاد کرد. باید در نظر داشت که در سیاست همسایگی نباید کاسب‌کارانه ضرر و زیان روز را دید. می‌توان در رابطه با کشورهای دور منفعت را این‌گونه دید، اما با این نگاه در مورد کشورهای همسایه، ممکن است به خصومت‌ها دامن زده شود و یا به نیازها توجه نشود که در بلند مدت پتانسیل برخورد ایجاد می‌شود و یا مورد طمع قدرت‌ها قرار می‌گیرند.»
معاون پیشین وزارت امور خارجه با تأکید بر اینکه نباید به روابط با همسایه‌ها تجاری نگاه کرد، افزود: «گاهی باید تنها در کمک‌هایی که انجام می‌شود به دنبال ایجاد پیوند بود، این پیوندها است که موجب دوستی و امنیت می‌شود وحدتی ایجاد می‌کند که طمع قدرت‌های دیگر را خنثی می‌کند؛ بنابراین ظرفیت‌هایی در کشورهای همسایه هست که باید به آن توجه کرد؛ مثلاً اگر می‌توانیم خریدی را از پاکستان انجام دهیم، از یک کشور دور دست نخریم. حتی اگر در این مبادله مقدار کمتری سود ببریم باز هم سرمایه‌گذاری خوبی است که می‌تواند نه فقط برای سود اقتصادی باشد بلکه در مسیر پیوند فرهنگی، وحدت و افزایش امنیت و مسائل مختلف دیگر کمک‌کننده است.»
رحیم‌پور با بیان اینکه ایجاد پیوندها در بلندمدت به نفع کشور است، ادامه داد: «ما در طول تاریخ در آسیای میانه، قفقاز و حتی شبه قاره هند مبادلاتی داشتیم که اکنون حتی اگر آن کشورها مشکلاتی در روابط با ما داشته باشند، ملاحظات تاریخی و دوستانه را مدنظر دارند.» این تحلیلگر مسائل منطقه گفت: «حتی اگر ما گاهی اوقات توجه نکنیم و خطاهایی در رابطه داشته باشم، مناسبات تاریخی که داشتیم به حل مسائل کمک می‌کند؛ بنابراین سیاست همسایگی سیاست بلند مدت است و سیاست روز و کاسب‌کارانه نیست؛ مثلاً بعد از فروپاشی شوروی سابق، ترکمنستان در تأمین مواد غذایی و برخی مواد اولیه مشکل داشت، ما چند کامیون گندم به آن‌ها دادیم، آن‌ها هنوز هم در ملاقات‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند که در مقطعی سخت، شما به داد ما رسیدید. یا در رابطه با گرجستان می‌گویند که بعد از فروپاشی، با شوروی جنگ داشتیم شما از طریق خط لوله‌ای، گازتان را در سرمای زمستان به ما دادید و ما از سرمای زمستان عبور کردیم.»
رحیم‌پور درعین‌حال اضافه کرد: «متأسفانه ما در رابطه با روابط همسایگی‌مان چندان خوب عمل نکردیم. می‌توانستیم بهتر از این به این موضوع بپردازیم و آثار آن را در دوره‌های سخت ببینیم اما به دلایل متعددی نسبت به این موضوع بی‌توجهی شده است.» معاون پیشین وزارت امور خارجه در خصوص پیشنهاد ایجاد معاونت همسایگی در وزارت امور خارجه، گفت: «پیشبرد سیاست همسایگی اراده می‌خواهد.» وی تأکید کرد: «در حالی که قدرت‌ها و کشورهای مهم سعی می‌کنند بالای پنجاه درصد مراوداتشان را با همسایگانشان انجام دهند، هیچ‌گاه مراودات اقتصادی ما با کشورهای همسایه‌مان به پنجاه درصد نرسیده است. وزارت خارجه هم ابزار کافی را در رابطه بااینکه به همسایگان از بعد اقتصادی بپردازد در اختیار ندارد.»
رحیم‌پور افزود: «سیاست همسایگی باید با نگاه جدیدی و نه فقط اقتصادی و فرهنگی بلکه امنیتی و راهبردی دیده شود و به پیوندهایی که می‌تواند مانع مداخلات مخرب دیگران شود بها داد.» وی ادامه داد: «مهم شکل نیست بلکه اراده است که باید حاکم شود. ما باید نگاه دیگری در قبال منطقه و همسایگان حاکم کنیم تا راه نفوذ آمریکا و رژیم صهیونیستی و دیگرانی که معمولاً با آن‌ها مشکل‌داریم را سد کنیم. کشور باید توجه ویژه‌ای به این مسئله داشته باشد؛ چراکه وزارت خارجه قادر نیست بدون کمک نهادهای دیگر حرکت عمیق و جدی در منطقه داشته باشد.» معاون پیشین وزارت امور خارجه افزود: «باید اراده و تصمیم جدی نه در وزارت خارجه بلکه در مملکت برای کار جدی و تقویت مناسبات با همسایگان ایجاد شود.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :