راهبردهای استحکام‌بخشی ساخت درونی نظام باتأکید‌بر ساخت حقیقی
راهبردهای استحکام‌بخشی ساخت درونی نظام باتأکید‌بر ساخت حقیقی
باتوجهبه سرعت تحولات جهانی، ضرورت برخورداری نظام از الگوی موفق کارآمدی و پیشرفت، منوط به برخورداری از راهبردهایی برای استحکام‌بخشی است. ازاین‌رو، این مقوله باید در عرصه عمل و اقدام، بروز و ظهور پیدا کند. در این زمینه نیز می‌توان در دو حوزه ساخت حقیقی و ساخت حقوقی به راهبردهایی برای استحکام‌بخشی ساخت درونی نظام اسلامی اشاره کرد. ساخت حقیقی یا بعد ایده‌ای شامل ایده حاکمیت و سازوکارهای نظری اداره جامعه توسط نظام حاکم است. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی) ساخت را همان آرمان‌های جمهوری اسلامی دانسته‌اند: «… ساخت حقیقی و واقعی و درونی، مهم است… آن ساخت درونی چیست؟ همان آرمان‌های جمهوری اسلامی است: عدالت، کرامت انسان، حفظ ارزش‌ها، سعی برای ایجاد برادری و برابری، اخلاق، ایستادگی در مقابل نفوذ دشمن؛ اینها آن اجزاء ساخت حقیقی و باطنی و درونی نظام جمهوری اسلامی است». همچنین معظم‌له در بحث از «هندسه انقلاب اسلامی» به این ساخت اشاره کرده و فرموده‌اند: «براساس سخنان امام (ره)، موضوع «مردم»، «استقلال کشور»، «تدوین و پایبندی به مبانی اسلامی»، «مبارزه با استکبار و زورگویی»، «مسئله فلسطین» «موضوع معیشت مردم» و «توجه به مستضعفین و رفع فقر» خطوط اصلی انقلاب هستند که از ترکیب آنها «هندسه انقلاب» به‌دست می‌آید».
«پایبندی به مبانی و ارزش‌های اساسی انقلاب اسلامی»، «هدفگیری مستمر آرمان‌ها و همت بلند برای رسیدن به آنها»، «پایبندی به استقلال همه جانبه کشور»، «حساسیت در برابر دشمن و تبعیت نکردن از او» و «تقوای دینی و سیاسی» «اعتقاد به اسلام ناب در مقابل اسلام امریکایی «اعتقاد عمیق به محوربودن مردم»، «اعتقاد به پیشرفت، تحول و تکامل»، «حمایت از محرومان و اقشار ضعیف» و «حمایت از مظلومان جهان» را مبانی و ارزش‌های اساسی انقلاب اسلامی برشمرده‌اند. پایبندی به ارزش‌ها، تقوامحوری و معنویت‌گرایی، نفی وابستگی و حفظ استقلال نظام، مردم‌باوری و مردم‌محوری، عدالت‌طلبی، استکبارستیزی، جهاد کبیر، تکامل‌گرایی و پیش‌روندگی و حمایت از مظلومان و مستضعفان جهان، عناصر استحکام‌بخش ساخت حقیقی نظام هستند. اهمیت این ساخت که در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی) به‌مثابه روح و متن انقلاب و نظام است، بسیار حیاتی بوده و هرگونه تغییر و تحول در این ساحت، تغییر و تحول در ساحت‌های دیگر را درپی خواهد داشت. به‌عبارتی، عوامل پویایی، انسجام، تحرک و پایایی ساختارها و عملکردهای نظام، ریشه در این ساخت حقیقی دارد و ازاین‌رو، در تهاجم‌های متعدد دشمنان نظام، بیش از هر چیزی، ساخت حقیقی نظام مورد حمله قرار می‌گیرد.
استحکام ساخت درونی نظام به‌طورمستقیم، متأثر از استحکام، انسجام و کارآمدی ارزش‌هایی است که نظام اسلامی مبتنی‌بر آنها شکل گرفته است و این مهم، در گرو پایبندی به ارزش‌ها معنا پیدا می‌کند. ارزش‌ها و هنجارهای زیربنایی این نظام باید، با مبنای عمل قرارگرفتن، پیوسته تولید و بازتولید شوند. دستاورد مهم این فرایند، مصون‌سازی نظام درمقابل توطئه‌های خارجی است. دراین‌راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی) می‌فرمایند: «هرچه ما ارزش‌ها را بیشتر پیاده و اعمال کنیم، جامعه اسلامی، عزیزتر خواهد شد؛ ملت اسلام قوی‌تر خواهد شد و در همه مراحل حیات، پیشرفت ما بیشتر خواهد شد… آنچه می‌تواند شما را موفق کند، کشور را آباد کند، ملت ایران را در صحنه نگه دارد و همه نیروها را در راه این سازندگی مقدس بسیج کند، دودستی چسبیدن به ارزش‌های اسلامی است.» (۰۸/۰۳/۷۳) ایمان، رابطه محکم و نیرویی درونی است که انسان با معبود خود برقرار می‌سازد تا به آنچه که موجب رضایت خداوند است، دست یابد. تمام اعمال نیک و پسندیده انسان از ایمان کامل نشئت می‌گیرد. هرچه ایمان و اعتقاد انسان به خداوند تبارک‌وتعالی بیشتر و محکم‌تر باشد، رفتار و شایسته و توانمندی‌اش در برابر دشمن فزونی می‌یابد. در نقطه مقابل، اگر باورها و اعتقادات در انسان سست و ضعیف شود، قدرت و اعتماد‌به‌نفس او کاهش می‌یابد و درنتیجه، در برابر دشمن خوار و ذلیل خواهد شد. به‌بیان‌دیگر، استحکام معنویت و ایمان مسئولان و آحاد مردم، ازجمله ظرفیت‌های راهبردی نظام در جنگ با دشمنان و به‌مثابه عاملی برای استحکام‌بخشی است.
در نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی)، استحکام ساخت درونی قدرت نظام، در درجه نخست با ایمان حاصل می‌شود: «تقویت ساخت درونی … در درجه اول با ایمان صحیح و راسخ و با اتحاد آحاد مردم و با عمل درست مسئولین کشور و با همراهی مسئولان و آحاد مردم و با توکل به خدای متعال انجام خواهد گرفت.» (۲۰/۰۶/۹۲)
«معظم‌له در بیانیه گام دوم انقلاب دراین‌خصوص می‌فرمایند: «معنویت به‌معنای برجسته‌کردن ارزش‌های معنوی ازقبیل: اخلاص، ایثار، توکل، ایمان در خود و در جامعه است، و اخلاق؛ به‌معنای رعایت فضیلت‌هایی چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتماد‌به‌نفس و دیگر خلقیات نیکوست. معنویت و اخلاق، جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتی با کمبودهای مادی، بهشت می‌سازد و نبودن آن حتی با برخورداری مادی، جهنم می‌آفریند.»
تأکید بر حفظ استقلال نظام و اهمیت‌قائل‌شدن برای آن در دو عامل ریشه دارد: الف) ماهیت اسلامی انقلاب و نظام: نفی سلطه و حمایت دیگران از اصول اولیه اسلامی است. نظام جمهوری اسلامی بر حفظ استقلال ملی تأکید دارد و آن را یکی از راهبردهای استحکام و کارآمدی در شرایط جهانی‌شدن می‌داند. حفاظت از مرزهای استقلال کشور در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی- امنیتی و … یک شرط ضروری برای کشورداری موفق است. به‌گونه‌ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی)، «پایبندی به استقلال همه‌جانبه کشور» در ابعاد سیاسی، فرهنگی اقتصادی را یکی از شاخص‌های انقلابی‌گری معرفی کرده و استقلال در بعد اقتصادی را هضم‌نشدن در هاضمه اقتصاد جامعه جهانی می‌دانند. این استقلال نیز تنها باتأکید‌بر ظرفیت‌های درونی و چشم‌دوختن به استعدادهای بی‌شمار داخل کشور حاصل می‌شود. چنانچه امام خمینی (ره) می‌فرمایند: «اگر شما بخواهید استقلال پیدا بکنید، باید کاری بکنید که در همه چیز خودکفا باشید.» (صحیفه امام جلد ۶: ۱۸۳)
استکبارستیزی، ازجمله محورهای حیاتی و مهم گفتمان انقلاب اسلامی است که ازیک‌سو عمق راهبردی و ظرفیت الهام‌بخشی در سطح منطقه و نظام بین‌الملل را برای نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی به‌ارمغان آورده و ازسوی‌دیگر، باتوجهبه همین ظرفیت، سبب استحکام مرزهای گفتمانی و امنیتی انقلاب و تمایز آن با گفتمان‌های غیرانقلابی، استعماری و استکباری می‌شود. ظلم‌ستیزی، ضدیت با استکبار، ضدیت با صهیونیسم، حمایت از مظلومان، مستضعفان و جنبش‌های اسلامی به‌عنوان یکی از اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها عمل به تکلیفی است که ریشه در آرمان‌های دینی، انقلابی، ملی و تاریخی مردم ایران دارد، بلکه نقش تعیین‌کننده‌ای نیز در عمق‌بخشی و پایدارسازی امنیت همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران و توسعه نفوذ منطقه‌ای آن دارد. درواقع، گره‌خوردن منافع و امنیت مسلمانان سایر کشورها، اعم از شیعه و سنی که با استکبارستیزی و حمایت‌های داهیانه جمهوری اسلامی ایران از آنها حاصل شده است، یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر توسعه عمق راهبردی و مصونیت‌بخشی به ارکان امنیت کشور مؤثر است. استکبارستیزی و فریضه دفاع از مظلوم یکی از عوامل اساسی قدرت‌آفرین برای نظام اسلامی است که درعین‌آنکه ضریب امنیت و قدرت کشور را در فضای بین‌المللی افزایش داده، نقش بازدارنده در برابر تهدیدهای دشمنان برای جمهوری اسلامی داشته است.
دورکردن و دفع تهدیدات از مرزهای کشور و توسعه مرزهای امنیتی کشور به کیلومترها آن‌طرف‌تر از مرزهای سرزمینی ایران، کارویژه سلبی عمل به موضوع بااهمیت مذکور است. کشورهایی بهتر می‌توانند از امنیت پایدار برخوردار باشند که امنیت خود را به امنیت همسایگان و طرفدارانشان پیوند بزنند و امروزه این مهم در سایه ظلم‌ستیزی، استکبارستیزی و دفاع از مظلومان، برای جمهوری اسلامی محقق شده است. افزایش توانایی‌های کشور جنبه ایجابی این موضوع است. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله‌العالی) در این زمینه می‌فرمایند: (ما در بیرون کشور هم ظرفیت‌های مهمی داریم؛ طرفدارانی داریم، عمق راهبردی داریم؛ در منطقه، در کشور؛ بعضی به‌خاطر اسلام، بعضی به‌خاطر زبان، بعضی به‌خاطر مذهب شیعه؛ اینها عمق راهبردی کشور هستند؛ از همه این توانایی‌ها باید استفاده کنیم. فقط هم در منطقه نیست، ما در امریکای لاتین عمق راهبردی داریم، در قسمت‌های مهمی از آسیا عمق راهبردی داریم، امکانات استفاده داریم؛ از اینها باید استفاده کنیم، اینها کشور را قوی خواهد کرد.)) (۱۳/۰۶/۹۳)
جهاد کبیر علاوه‌بر اینکه یکی از مؤلفه‌های اصلی سیاست‌گذاری و تعیین جهت‌گیریی‌های نظام اسلامی است، یکی از مؤلفه‌های هویت‌بخش و تمایزبخش این نظام از دیگر نظام‌ها نیز می‌باشد. برهمین‌اساس می‌توان گفت که استکبار با اتخاذ راهبرد پیچیده، چندبعدی و پنهانی نفوذ درصدد است تا ضمن تغییر در جهت‌گیری‌های نظام اسلامی، ساخت حقیقی و هویت این نظام را نیز مورد هجوم خود قرار دهد. بنابراین، یکی از نقاط هدف دشمن در نفوذ، تلاش برای خدشه‌دارکردن جهاد کبیر نظام اسلامی است؛ زیرا دشمن در نفوذ به محیط درونی و حصار امن جمهوری اسلامی ایران درپی آن است که با تغییر باورهای مردم و همچنین تغیییر محاسبات مسئولان، ساحت درونی نظام جمهوری اسلامی را به ساحتی عرفی، مانند سایر نظام‌های سیاسی حاکم بر دنیا، تبدیل کند که درآن‌‌صورت، دیگر خبری از مقاومت و ایستادگی در مقابل خواسته‌های استکبار نخواهد بود.
«جهاد کبیر» به‌معنای عدم‌تبعیت از دشمن نسخه مقابله با نقشه شوم دشمن است. درواقع، همان‌گونه‌که دشمن با امیدبستن به تبعیت‌پذیری برخی نخبگان واداده، امیدوار است که نظام اسلامی را به اسارت خود درآورد، نسخه مقابله با این شیوه از دشمنی، حفظ حساسیت‌ها نسبت به دشمن، او را دشمن‌دانستن و عدم‌تبعیت از او و مبارزه عملی با او در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و… است که جهاد کبیر نامیده می‌شود.
انقلاب اسلامی، در ساحت خرد و کلان، نسبت به اصلاح، پیشبرد و تکامل در امور دغدغه دارد و نمی‌تواند نظاره‌گر و ایستا و بی‌تحرک باشد. درواقع، تمامی معتقدان به مبانی نظام باید ضمن اعتقاد راسخ و عملی به مبانی انقلاب و اصلاح‌گرایی در تمامی ابعاد و ساحت‌ها، این اصلاح را بر مبانی اصول و در تقویت اصول تعریف کنند، به‌گونه‌ای‌که هم از واپس‌گرایی و تحجر به‌دور باشد و هم از افراط مصون بماند. اقدام و عمل با این‌گونه نگاه و هدف، استحکام‌بخش ساخت حقیقی نظام و عامل پویایی آن است. درنهایت می‌توان گفت برای تحقق استحکام ساخت درونی قدرت، راهبردها و بایسته‌هایی وجود دارد که می‌توان این بایسته‌ها را به ساخت حقیقی و حقوقی دسته‌بندی کرد. در حوزه ساخت حقیقی ساخت درونی راهبردها و بایسته‌هایی چون؛ پایبندی به ارزش‌ها، استحکام معنویت، ایمان و تقوا، نفی وابستگی و حفظ استقلال نظام، حمایت از مظلومان و مستضعفان و استکبارستیزی، جهاد کبیر و… وجود دارد که شناخت مناسب این راهبردها و عمل به آنها تضمین‌کننده استحکام ساخت درونی قدرت در حوزه حقیقی است.
منبع: دفتر مکتب و اندیشه دفاعی و امنیتی دانشگاه
نظر شما :