ملاحظات راهبردی در آفندها و پدافندهای روسیه در قبال اوکراین
ملاحظات راهبردی در آفندها و پدافندهای روسیه در قبال اوکراین
«عفیفه عابدی»، کارشناس مسائل روسیه با اشاره به تهدیدِ روسیه در خصوص حملۀ نظامی به اوکراین و تحرکات در مرز با این کشور، خاطرنشان کرد: «بحرانی که سال ۲۰۱۴ در اوکراین شکل گرفت که منجر به الحاق شبه‌جزیرۀ کریمه به خاک روسیه شد، در روابط روسیه و غرب تنش‌هایی ایجاد کرد و پیش‌بینی می‌شد که این بحران ادامه‌دار باشد. از آن زمان جسته‌وگریخته در مقاطع مختلف، شاهد شعله‌ور شدن و یا فروکش کردن این بحران هستیم، اما به‌هرحال این بحران ادامه‌دار خواهد بود.»
وی با بیان اینکه به دلیل تحولات در عرصۀ بین‌المللی بعد از روی کار آمدن بایدن، کاملاً قابل پیش‌بینی بود که دوباره در خصوص اوکراین شاهد تحولاتی خواهیم بود، گفت: «پیش‌بینی می‌شد که با روی کار آمدن بایدن، سیاست فشار حداکثری علیه روسیه افزایش یابد. در این زمینه نگرانی آمریکا از عادی شدن تدریجی روابط روسیه و اروپا به دلیل مناسبات انرژی و در واقع کاهش فشار بر مسکو نیز قابل توجه است. چنانچه با روی کار آمدن بایدن، آمریکا مخالفت خود نسبت به پروژۀ نورد استریم - ۲ را اعلام کرد و آن را خلاف جریان تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه دانست. علاوه بر آن باید تلاشی که از سوی آمریکا برای باز تنظیم روابطش با اروپا کلید خورده را هم در نظر گرفت.» این کارشناس مسائل روسیه با اشاره به نقش بحران داخلی اوکراین در تحریک مسئله در روابط روسیه و آمریکا نیز افزود: «از سال ۲۰۱۴ که بحران داخلی اوکراین آغاز شد، این کشور دچار جنگ داخلی و پیامد آن مشکلات پیچیده سیاسی، اقتصادی و امنیتی است و اکنون سیاست‌گذاران اوکراین به دنبال این هستند که با برجسته ساختن مسئله این کشور نزد قدرت‌های بین‌المللی، بخشی از هزینه‌ها را متوجه آن‌ها کنند.»
عابدی تأکید کرد: «تحرکاتی که از سوی روسیه در موضوع اوکراین می‌بینیم، پیرو این تحلیلی است که به نظر می‌رسد در مسکو نسبت به مواضع آمریکا و شرایط داخلی اوکراین شکل گرفته و نسبت به آن حساسیت وجود دارد.» این پژوهشگر پژوهشکدۀ تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه روسیه پیش‌بینی می‌کرد با روی کار آمدن بایدن تغییر موضعی از سوی واشنگتن در موضوع اوکراین و تحولات داخلی آن آغاز شود، اضافه کرد: «به همین دلیل زنگ هشدار برای روس‌ها به صدا درآمده بود و موقعیت و دستاوردهای خود را در شرق اوکراین در خطر می‌دیدند. این تحرکات بیشتر پاسخ به تهدیدی بود که روس‌ها به ویژه در شرق اوکراین احساس می‌کردند. در واقع آن‌ها با هدف بازدارندگی به استقبال این تهدید رفتند و تحرکات نظامی خود را در این منطقه افزایش دادند.»
عابدی با اشاره به اهمیت اوکراین برای روسیه، تصریح کرد: «این کشور با دارا بودن بخشی از ظرفیت هسته‌ای اتحاد جماهیر شوروی و پیوند ژئوپلیتیکی با اروپا یکی از مهم‌ترین بازماندگان شوروی برای روسیه ارزیابی می‌شود و لذا تلاش‌های اوکراین برای پیوند با بلوک غرب ضربۀ بزرگی به روس‌ها محسوب می‌شود که سودای احیای جایگاه ابرقدرتی دارند.» در این رابطه عابدی گفت: «اوکراین میزبان یکی از مهم‌ترین ناوگان‌های دریایی روسیه در دریای سیاه است و پیوند اوکراین با غرب احتمالاً این موقعیت را به خطر می‌اندازد و روسیه را در تنگنای امنیتی قرار می‌دهد.» وی با یادآوری اینکه تضمین امنیت پایگاه‌های دریایی و گسترش آن‌ها در مناطق دیگر جهان، یکی از اصول دکترین دریایی روسیه در دو دهه اخیر بوده است، افزود: «این حساسیت و ملاحظات سیاسی - امنیتی در رابطه با اوکراین برای روسیه بسیار جدی است. به همین دلیل با توجه به پیش‌بینی‌ها نسبت به تغییر موضع آمریکا در دوره بایدن، تلاش کردند تحرکات بازدارنده‌ای در این زمینه داشته باشند.»
در ادامه این پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عقب‌نشینی نیروی نظامی روسیه از مرز اوکراین اشاره کرد و با تأکید بر اینکه روسیه از شعله‌ور شدن جنگ در شرق اوکراین استقبال نمی‌کند، افزود: «بیشتر تحرکات روسیه در شرایط فعلی با هدف بازدارندگی انجام می‌شود و متضمن هشدار جدی به غرب است که روسیه در رابطه با اوکراین کوتاه نخواهد آمد.» عابدی ادامه داد: «با همۀ این‌ها روس‌ها در رابطه با اوکراین از رویکرد سیاسی با هدف حفظ وضع موجود استقبال می‌کنند و هشدارهای نظامی آن‌ها، پیش درآمد ایجاد زمینۀ سیاسی برای یکسری مذاکرات جدی در خصوص شرق اوکراین تحلیل می‌شود.» وی افزود: «درست است که این مناطق اکنون تحت حمایت روس‌ها هستند، اما تأمین نیازهای اساسی آن‌ها از جمله برق و آب مستلزم همکاری با کی‌یف است؛ به همین دلیل روسیه هم‌زمان یک رویکرد سیاسی - امنیتی در موضوع اوکراین را دنبال می‌کند.»
وی با اشاره به اینکه روسیه اعلام کرده به واسطۀ احساس تهدید از سوی اوکراین، تجهیزات نظامی سنگینش را در غرب خاک خود برای مانورهای نظامی حفظ می‌کند، اظهار داشت: «بازگرداندن نیروهای نظامی از شرق اوکراین عقب‌نشینی نبوده و به همین دلیل هم در غرب بسیار تردیدآمیز به این تحرکات روسیه نگاه می‌شود.» این تحلیلگر مسائل روسیه فراخواندن بخشی از نیروهای نظامی روسیه را باهدف مدیریت تنش‌ها عنوان کرد و یادآور شد: «موضوع اصلی تنش در روابط مسکو و واشنگتن، خود روسیه است و اوکراین با وجود اهمیت بسیار، موضوع اصلی نیست و تنها صرفاً ابزاری علیه مسکو محسوب می‌شود.»
عابدی تأکید کرد: «در واقع آمریکا در شرایط فعلی در تلاش است که فشارهای بیشتری به روسیه وارد آورد و سطح مناسباتش با اروپا را کنترل کند و اجازه ندهد روزنۀ تنفسی برای کنترل تحریم‌هایی که غرب علیه روسیه ایجاد کرده به وجود بیاید. به همین دلایل همۀ تلاش خود را می‌کند تا از موضوع اوکراین علیه روسیه استفاده کند.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :