نگاه تاکتیکی ترکیه به روابط با روسیه
نگاه تاکتیکی ترکیه به روابط با روسیه
«مرتضی مکی»، کارشناس مسائل اروپا در خصوص روابط مسکو و آنکارا اظهار داشت: «مناسبات ترکیه و روسیه طی سال‌های اخیر با تحولات متفاوتی نسبت به گذشته مواجه شده است؛ «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه در چند سال گذشته تلاش کرد تا پیوندهای گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی با روسیه برقرار کند که این موضوع به نوع رفتار و روابطی که ترکیه با آمریکا و مجموعۀ کشورهای اروپایی دارد باز می‌گردد.»
به گفتۀ این کارشناس، نوع مناسبات آنکارا با مسکو بیشتر یک نوع روابط فرصت‌طلبانه برای ترکیه در جهت توسعۀ نفوذش در منطقۀ غرب آسیا و امتیازگیری از آمریکا و شرکای اروپایی‌اش در پیمان ناتو بوده است. روابطی که ترکیه با روسیه و جمهوری اسلامی ایران در سوریه برقرار کرد نقطۀ اوج همکاری‌های این کشور با مسکو به شمار می‌رود؛ آن هم بعد از تغییر رویکرد ترکیه در سوریه در عقب‌نشینی از سیاست براندازی دولت بشار اسد. مکی با اشاره به اینکه پس از کودتای سال ۲۰۱۶ تنش میان ترکیه با آمریکا و دولت‌های اروپایی افزایش زیادی پیدا کرد، گفت: «اردوغان سعی کرد با نزدیکی به مسکو، روابط متوازنی بین روسیه و نوع مناسباتش با غرب ایجاد کند.»
این کارشناس مسائل اروپا تأکید کرد: «روابط آنکارا با مسکو، فرصت‌طلبانه و تاکتیکی بوده است؛ زیرا ترکیه به خوبی می‌داند پیوندهای اقتصادی و امنیتی این کشور با غرب آن چنان عمیق و گسترده است که روسیه امکان پر کردن نیازها و کاهش وابستگی‌های ترکیه به غرب را ندارد.» وی در این خصوص توضیح داد: «روابط ترکیه با غرب یک روابط راهبردی است و بازار اروپا بزرگ‌ترین بازار برای تولیدات صنعتی و کشاورزی ترکیه به شمار می‌رود. به همین دلیل باید نوع نگاه و روابط ترکیه به روسیه را تاکتیکی دانست، چرا که آنکارا آیندۀ مناسبات اقتصادی، نظامی و امنیتی خود را با غرب می‌داند نه با روسیه. البته هم زمان ترکیه تلاش می‌کند به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، بازیگر فعالی در سطح منطقه باقی بماند.»
مکی همچنین گفت: «ترکیه تلاش دارد در حوزۀ دریای سیاه روابطی را با کشورهای این منطقه برقرار کند تا به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در آنجا شناخته شود؛ سیاستی که برخلاف رویکردهای کرملین در این منطقه است.» وی با اشاره به تنش اخیر در رابطه با فروش پهپاد به اوکراین نیز توضیح داد: «تلاش ترکیه برای تقویت پیوندها با اوکراین همواره با حساسیت‌های روسیه مواجه بوده است. به همین دلیل هم روسیه تلاش می‌کند از ترکیه، در مواجهه با منازعاتش با غرب حداکثر بهره‌برداری سیاسی، اقتصادی و امنیتی را داشته باشد و هم ترکیه به نوعی در روابطش با روسیه فرصت‌طلبانه رفتار می‌کند.»
این کارشناس ادامه داد: «از این رو دو طرف در نقاطی که روابط و منافعشان با هم تلاقی دارد، تلاش می‌کنند از اهرم‌هایی که دارند برای فشار بر طرف مقابل استفاده حداکثری بکنند.» وی در رابطه با ممنوعیت واردات برخی اقلام کشاورزی از ترکیه به روسیه نیز گفت: «روسیه بخش زیادی از مواد غذایی و کشاورزی مورد نیازش را از ترکیه تأمین می‌کند آن هم بعد از آنکه بسیاری از دولت‌های اروپایی همچون لهستان صادرات مواد غذایی و محصولات کشاورزی به روسیه را تحریم کردند. امروز اما شاهد هستیم که مسکو واردات برخی اقلام کشاورزی از آنکارا را در واکنش به اقدام ترکیه در فروش پهپاد به اوکراین ممنوع کرده است. در این خصوص باید توجه داشت که بازار محصولات کشاورزی و مواد غذایی متنوع است و روسیه این امکان را دارد که به راحتی نیازمندی‌های کشاورزی و غذایی‌اش را از کشورهای دیگر تأمین کند.»
وی دربارۀ نقش‌آفرینی ایران در چنین فضایی تأکید کرد: «بازار روسیه و کشورهای آسیای مرکزی، در حوزۀ مواد غذایی و محصولات کشاورزی، بازاری رقابتی میان ایران و ترکیه بوده است و با توجه به این رقابتی بودن بازار، روسیه به راحتی می‌تواند محصولات مورد نیازش را از ایران که قیمت‌هایش نیز از ترکیه پایین‌تر است تأمین کند. از این جهت اکنون این فرصت برای جمهوری اسلامی ایجاد شده که حداکثر استفاده را داشته باشد.» مکی در نهایت دربارۀ چشم‌انداز تنش فعلی دو کشور گفت: «انتظار نمی‌رود تنشی که میان روسیه و ترکیه بر سر فروش پهپاد ترکیه به اوکراین ایجاد شده به یک منازعۀ جدی میان دو کشور تبدیل شود. چرا که هم «ولادیمیر پوتین» و هم «رجب طیب اردوغان» تنش‌های جدی با آمریکا و دولت‌های اروپایی در حوزه‌های مختلف سیاسی، امنیتی و نظامی دارند و رؤسای جمهور دو کشور به خوبی از ظرفیت‌های همدیگر در چگونگی مدیریت تنش با آمریکا و دولت‌های اروپایی برخوردار هستند؛ لذا به احتمال زیاد دو طرف بر سر این موضوع به یک مصالحه خواهند رسید و یا از کنار آن خواهند گذشت.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :