پیام راهبردی دیدار اخیر رؤسای جمهور چین و روسیه
پیام راهبردی دیدار اخیر رؤسای جمهور چین و روسیه
«سید رضا میرطاهر»، کارشناس مسائل بین‌الملل دربارۀ روابط چین و روسیه طی سال‌های اخیر گفت: «این روابط در این سال‌ها به شدت روند رو به توسعه را طی کرده است و این مسئله با توجه به منافع طرفین در زمینۀ گسترش روابط دوجانبه و همچنین وجود دشمن یا رقیب مشترک یعنی آمریکا معنا پیدا می‌کند.»
وی تأکید کرد: «آمریکا در اسناد بالا دستی‌اش همواره از چین و روسیه به عنوان قدرت‌های تجدیدنظر طلب یاد کرده که باید با توسعه‌طلبیِ آن‌ها مقابله کند. البته چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان که تا سال ۲۰۳۰ به اولین اقتصاد جهان تبدیل می‌شود، نه فقط در زمینه‌های تجاری، اقتصادی و فناوری‌های پیشرفته رقیب آمریکا است بلکه با توجه به توسعۀ روز افزون نظامی این کشور و گسترش زرادخانۀ تسلیحات تهاجمی‌اش، از دیدگاه آمریکایی‌ها تهدید امنیتی بزرگی را در حوزۀ ایندوپاسیفیک برای واشنگتن و شرکایش ایجاد کرده است.» به گفتۀ میرطاهر با توجه به این احساس خطرها از سوی آمریکا، ما شاهد شکل‌گیری ائتلاف‌ها و تلاش واشنگتن برای ایجاد ائتلاف‌های جدید در سطح منطقه ایندوپاسیفیک هستیم که از جمله می‌توان به ائتلاف چهارگانه کواد بین آمریکا، ژاپن، استرالیا و هند و ائتلاف سه‌گانه آکوس بین آمریکا، انگلیس و استرالیا اشاره کرد.
کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان این موضوع که آمریکایی‌ها در مقابل روسیه نیز به تقابل پرداخته‌اند، توضیح داد: «هرچند روسیه وسیع‌ترین کشور جهان است اما بیشتر از لحاظ نظامی اهمیت دارد و از نظر اقتصادی رقیب آمریکا محسوب نمی‌شود.» وی ادامه داد: «پکن و مسکو با توجه به تقابل روز افزون دولت‌های قبلی و فعلی آمریکا با این دو کشور طبیعتاً به یکدیگر نزدیک‌تر شده و روابطی را در عرصه‌های مختلف سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، تجاری، انرژی، امنیتی و نظامی در پیش گرفته‌اند.» میرطاهر با اشاره به دیدار اخیر رؤسای جمهور دو کشور گفت: «در چارچوب دیدار اخیر پوتین و شی جین پینگ ما شاهد آن بودیم که سران دو کشور بیانیۀ مشترکی را انتشار دادند که در نوع خود بسیار مهم محسوب می‌شود. در این بیانیه، دغدغه‌های مسکو و پکن به ویژه در زمینۀ توسعه نظام چندقطبی در جهان و مقابله با سیاست‌های یک جانبه گرایانۀ آمریکا مدنظر است. در عین حال دغدغه‌های امنیتی روسیه و چین در این بیانیه مشترک مورد توجه قرار گرفته است.»
وی ادامه داد: «آمریکا به ویژه بعد از پایان جنگ سرد و تا این اواخر همواره داعیه این را داشت که به عنوان تنها ابرقدرت جهان باید نقش تعیین کننده‌ای را در تبیین سیاست‌ها و نظام بین‌المللی داشته باشد. در حالی که روسیه و چین، نظم لیبرالی نظام بین‌المللی را که اکنون غرب به دنبال تداوم و تحکیم آن است، قبول ندارند.» به گفتۀ این کارشناس، مسکو و پکن معتقد هستند که تحولات در نظام بین‌المللی به ویژه در عرصۀ اقتصاد، تجارت و مالیه جهانی با ظاهر شدن قدرت‌های نوظهور اقتصادی و همچنین افزایش نقش و اهمیت کشورهایی مانند چین، هند، روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی که گروه بریکس را تشکیل داده‌اند و دیگر واقعیات عرصۀ جهانی، لزوم نوعی تجدیدنظر و نگاه دوباره در نظام بین‌المللی کنونی و ساختارها و روندها را اجتناب ناپذیر کرده است.
در ادامه میرطاهر تأکید کرد: «روسیه و چین در این چارچوب برخی اقدامات عملی را نیز انجام داده‌اند که یکی از مظاهر مهم آن تشکیل گروه بریکس است که اقتصادهای نوظهور و قدرت‌های غیرغربی را در خود جمع کرده است. سازمان همکاری شانگهای نیز از دیگر مظاهر همکاری چین و روسیه محسوب می‌شود.» این کارشناس تأکید کرد که مسئلۀ توسعه ناتو به سمت شرق که اکنون به یکی از محورهای اصلی تنازع بین روسیه و غرب شامل ناتو و آمریکا تبدیل شده نیز در این بیانیه مشترک مورد نظر بوده و هم پوتین و هم شی جین پینگ این اقدامات غرب را محکوم کردند. وی ادامه داد: «طبیعتاً برای چین نیز ماجراجویی‌های نظامی آمریکا و شرکایش در منطقه ایندوپاسیفیک از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به خصوص اقدامات نظامی آمریکا در زمینۀ به چالش کشیدن ادعاهای دریایی چین در دریای چین جنوبی و همچنین اقدامات تحریک‌آمیز این کشور در زمینۀ حمایت از تایوان و تهدید پکن در این راستا از دغدغه‌های اصلی سران چین محسوب می‌شود.»
میرطاهر در نهایت توضیح داد که روسیه و چین قصد دارند با توجه به رویکرد تحریمی و تشدید فشار از جانب غرب که آمریکا رهبری آن را بر عهده دارد، بیشتر به روابط دوجانبه و یا همپوشانی نیازمندی‌های متقابل بپردازند که از جمله بحث صدور ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز به چین و تلاش روسیه در چارچوب سیاست نگاه به شرق قابل ذکر است. وی با اشاره به اینکه تا پیش از سال ۲۰۱۴ اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین شریک تجاری روسیه محسوب می‌شد، افزود: «اما اکنون روس‌ها تلاش دارند منافع و روابط تجاری، اقتصادی و انرژی خود را در حوزه شرق تعریف کنند و این مسئله که قرن ۲۱، قرن اقیانوس آرام یا عصر پاسیفیک نامیده شده نیز بیانگر آن است که در این قرن، محور اقتصاد و تجارت جهانی، منطقۀ آسیا پاسیفیک خواهد بود. لذا از این منظر نیز نگاه روسیه مبتنی بر واقعیاتی است که در عرصه جهانی رخ داده است.»
میرطاهر تأکید کرد که در واقع پکن و مسکو به دنبال تثبیت این واقعیت هستند که غرب باید نقش هژمون خود را در عرصۀ بین‌المللی در حوزه‌های سیاسی - دیپلماتیک، اقتصادی - تجاری و نظامی - امنیتی کنار بگذارد و واقعیت‌های جهانی و ظهور قدرت‌های جدید را بپذیرد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :